KOAH neden erken fark edilmez

Hastalığın en önemli nedeni sigaradır. Dolayısıyla nefes darlığı, öksürük gibi erken belirtileri ‘sigaradandır’ düşüncesiyle dikkate alınmaz. Bu yüzden de sinsice ilerler…

KOAH yani Kronik Obstrüktif (Tıkayıcı) Akciğer Hastalığı, günümüzün en yaygın ve tehlikeli hastalıklarından biri…

Ne yazık ki çok geç fark ediliyor ve akciğerlerde ciddi hasara yol açıyor.

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Seha Akduman ’19 Kasım Dünya KOAH Günü’ kapsamında bu önemli hastalığa dikkat çekerek, hayati bilgiler verdi…

Dr. Seha Akduman

Kronik bir hastalıktır

KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı); kronik bronşit ve amfizemin bir arada görüldüğü, kronik bir akciğer hastalığıdır.

Nefes yollarında daralma, akciğer

dokusunda geri dönüşümsüz hasar ve kronik inflamasyon ile seyreden ve ilerleyici bir hastalıktır.

Kimler risk altında?

- Temel risk faktörü, tüm tütün ürünleri ve elektronik sigara dahil olmak üzere sigara kullanımıdır.

Elektronik sigara, nargile ve puro gibi tüm tütün ürünleri ve pasif içicilik hastalık   riskini artırır.

- Akciğer kapasitesinde yaşla birlikte azalma görüldüğü için risk artar. Beraberinde bu kişiler sigara kullanıyorsa risk katlanır.

- Hem hastalığın ortaya çıkmasında hem de ilerlemesinde uzun süreli hava kirliliğine maruz kalmak önemli bir risk faktörünü oluşturur.

Alerjiniz varsa dikkat!

- Tekrarlayan alt solunum yolu enfeksiyonları, zatürre ve bronşiolit gibi durumlar çocukluk döneminde akciğer gelişimini olumsuz etkilediği için akciğer hacmi ve elastik yapıda kalıcı bir azalma görülebilir.

Dolayısıyla bu kişiler erişkin yaşa geldiklerinde riskleri artar. 

- Özellikle son yıllarda   hızla artan alerjik hastalıklar da önemli bir nedendir. Alerjik rinit, atopik dermatit, astım ve solunum yollarında kronik intihaplanma KOAH riskini artırır.

Astım ve KOAH’ın birlikte görüldüğü ve “ACO (Astım-KOAH Overlap)” olarak adlandırılan bir durumda hastalar çok sık alevlenme yaşar ve hastalık da daha ağır seyirli olur.

Aşırı tuz tüketmeyin

- Düşük doğum ağırlığı ile doğanlarda akciğer gelişmesinde sorun yaşanabiliyor. Bu da riski artırıyor. 

- Aşırı tuz, mukus üretimini ve inflamasyonu artırarak KOAH riskini yükseltir. Mevcut KOAH’lı hastalarda ise nefes darlığını kötüleştirebilir.

- Hastalığın oluşumunda genetik etkenler de rol oynar.

ÜRKÜTÜCÜ İSTATİSTİKLER

Dünya genelinde 65 yaş üstü bireylerde her 5 kişiden birinde görülüyor. Erişkinlerin her 10 kişisinden 2’sinde, sigara içen her 4 kişiden 1’inde KOAH bulunuyor. Bununla birlikte gerçek rakamların ise bunun çok üzerinde olduğu düşünülüyor. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 3 milyon kişi KOAH nedeniyle yaşamını kaybediyor.

İşte erken evre belirtileri

- Özellikle sabahları daha yoğun olmak üzeri üç aydan uzun süren inatçı öksürük.

- Göğüste sıkışma hissi ve hırıltılı solunum

- Merdiven çıkarken, fiziksel aktivite sırasında çabuk yorulma

- Balgamda artış

- Nefes darlığı

MESLEKİ NEDENLERİ DE VAR

Maden işçileri, inşaat ve yol yapım çalışanları, fırın, oto tamir, marangozhane gibi tozlu ortamlarda çalışanlar, boya, kimya, tekstil, metal sanayi çalışanları gibi mesleki nedenlerle toz ya da kimyasallara maruz kalanlar risk altındadır.

En tehlikeli tuzağı

“Sigara içen herkes öksürür” düşüncesi KOAH’ın en tehlikeli tuzaklarından biridir. KOAH için tehlike yaratan nokta burasıdır.

Zira sigara kaynaklı öksürük deyip geçiştirilen belirtiler aslında KOAH’ı haber veriyor olabilir.

Ancak belirtilerin görmezden gelinmesine bağlı olarak zamanla kişinin akciğer kapasitesi hızla düşmeye başlar ve ilerlemesiyle birlikte hasta oksijen tedavisine ihtiyaç duyar. İlerlediğinde ise ataklar artar ve zamanla nefes almak zorlaşır.

Genellikle farklı sorunlarla karıştırılır

Türkiye’de 40 yaş üzerindeki yetişkinlerin yaklaşık yüzde10’unda KOAH belirtileri bulunmasına rağmen çoğu kişi hastalığının farkında değil… Bunun en temel nedenlerinden biri belirtilerinin farklı hastalıklara benzemesi nedeniyle önemsenmemesidir.

Yaygın bir neden de hastalığın sessiz ilerlemesi, erken dönem belirtilerinden biri olan öksürük ‘sigara öksürüğü’ zannedilip ihmal edilmesidir.

Ciddiye alınmalı

KOAH’ın en sık yaşam kaybına neden olan ilk üç hastalıktan biri olması hastalığın önemsenmesi için yeterli bir sebeptir. Bununla birlikte, ilerleyici olması, sık ataklarla seyretmesi, uzun süre hastane yatışlarına neden olması sebebiyle de ciddiye alınmalıdır. KOAH

tedavi edilmediği takdirde kronik solunum yetmezliği ve kalp damar sorunlarına yol açması da hastalığı önemli kılan diğer faktörler arasında yer alır.

Akciğer Hastalıkları

Tedavi edilmezse ne olur?

- Akciğer fonksiyonlarında hızla kayba,

- Sık ataklara ve yoğun bakım ihtiyacına,

- Yaşam kalitesinde ciddi düşüşe,

- İleri evrede oksijen bağımlılığına,

- Kalpta önemli sorunlar yaratır.

- Ayrıca yaşam kaybı riski belirgin şekilde yükselir.

Kişiye özel planlama

2024 GOLD rehberine göre KOAH artık heterojen bir hastalık kabul edilir. Bu nedenle tedavi kişiye özel planlanması gerekir.

Hastalık her bireyde farklı seyreder ve tedavide en temel amaç şikayetlerin ve atakların azaltılmasıdır.

Tedavisi nasıl yapılır?

Her atakta akciğer fonksiyonlarında bozulma olur. Atakların önüne geçmenin en önemli noktaları bireye özgün uygun tedavi, aşılama (özellikle grip ve zatürre aşıları KOAH ataklarının sıklığını ve hastaneye yatış riskini belirgin şekilde azaltır), sigara ve kirli havadan uzak durulması, gerekli hastalarda ek oksijen desteğinin sağlanması, CPAP ve BIPAP ile pozitif basınç veren cihazların kullanılması ve düzenli hekim kontrolüdür. 

Bu tedavilerin hem yaşam süresini uzattığı hem de atakları geri plana ittiği kanıtlanmış durumda.

- Solunum egzersizleri düzenli yapılmaya çalışılmalı.

- Düzenli egzersiz yapılmalı.

- Nemli ve soğuk havalarda mümkün olduğunca dışarı çıkılmamalı. Çıkılması gerekiyorsa önlem alınmalı       ve uzun süre kalmamaya dikkat edilmeli.

- Kilo kontrolü sağlanmalı.

- KOAH’ta temel sorun akciğerin erken yaşlanmasıdır. Beslenmede anti-oksidan içeren besinler, omega 3,      tuz az tüketilmeli.

sözcü