İzmir iklim krizinde dünyaya öncü oluyor 

Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Başkanı ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay önderliğinde, COP İzmir’in dört temalı toplantısının ardından 35 maddelik COP İzmir İklim Deklarasyonu açıklandı. Dört başlıkta açıklanan deklarasyonda enerji verimliliği, su kaynaklarının verimli kullanılması, kent içi ulaşımın çevresel etkilerinin azaltılması gibi çok sayıda talep öne çıkarken, İzmir’de yerel yönetimler öncülüğünde “Kent Gıda Konseyi” kurulması, İzmir Kentsel Gıda Strateji Belgesi’nin hazırlanması, İklim Yurttaş Meclisi modelinin hayata geçirilmesi gibi kararlara yer verildi. 

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin iklim krizine karşı yerelde somut, uygulanabilir eylem planları geliştirmek ve kasım ayında Brezilya’da toplanacak COP30 (Taraflar Konferansı) İklim Zirvesi sürecine yerelden deneyimleri aktarmak hedefiyle başlattığı “COP İzmir” serisinin sonuç bildirgesi açıklandı. Türkiye’de ilk kez yerel düzeyde bir COP organizasyonu olarak başlatılan program kapsamında, “İklim Krizi Karşısında Gıda Güvenliği ve Erişimi”, “İzmir’in Enerjide Yeşil Dönüşüm Fırsatları”, “İklim Krizine Dirençli Kentler ve Topluluklar” ve “İzmir’in Geleceği: Yeşil Kuşaklar” temalarıyla toplam dört toplantı düzenlendi. Çalıştay toplantılarının ardından elde edilen COP İzmir İklim Deklarasyonu’nun açıklandığı tanıtım toplantısı Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nde (APİKAM) düzenlendi. Toplantıya Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sağlıklı Şehirler, Sağlık Geliştirme ve İyi Olma Hâli Bölge Danışmanı Kira Fortune, İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır, Konak Belediye Başkanı Nilüfer Çınarlı Mutlu, Bergama Belediye Başkanı Prof. Dr. Tanju Çelik, Kemalpaşa Belediye Başkanı Mehmet Türkmen, İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Pınar Okyay, İzmir Planlama Ajansı Başkanı Prof. Dr. Koray Velibeyoğlu, Sürdürülebilirlik için DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı’nın yerel ve uluslararası temsilcileri, il ve ilçe belediyelerinin bürokratları, büyükelçiler ve STK temsilcileri katıldı.

“Yeni bir doğayı var edemeyeceksek, var olana sahip çıkmamız lazım”
Toplantının açılış konuşmasını yapan İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır, “Modern toplumun iki iddiası var. Birincisi geleceğin aydınlık olduğu, insanların sürekli ilerliyor olduğuydu. İkincisi ise her şeyin üstesinden bilim ve teknolojiyle geleceğimiz iddiasıydı. Geleceğin aydınlık olduğu konusunun 20’nci yüzyıldan sonra geçerliliğini yitirmiş bir iddia olduğu ortaya çıktı. İkinci iddiaya bakıldığında ise bizler risk toplumlarında yaşıyoruz aslında. Bilim ve teknolojideki bütün çabalar risk toplumunda yaşadığımızı göstermeye çalışıyor. Bugün herhangi bir sorun karşısında bulduğumuz bir çözüm, yarın elimizin altındaki en büyük sorun haline gelebiliyor. Madem böyle, o zaman yeni kavramlara ihtiyacımız olduğuna karar verildi, sürdürülebilirlik gibi. Eğer yeni bir doğayı var edemeyeceksek, var olana sahip çıkmanın yollarına bakmamız lazım. Bugün yaptığımız her şeyin buna hizmet ettiğini düşünüyorum. Bundan sonra da yapacaklarımızın hepsinin yine buna hizmet edeceğini düşünüyorum. İZMAR gibi bir çalışmanın bile bu gayret içerisinde yer aldığını düşünüyorum. Öğrencilere, yaş almış olanlara yönelik çalışmalarımızın hepsi bu çaba içerisinde yer alıyor” diye konuştu.  

Fortune: İzmir’de çok önemli adımlar atılıyor
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sağlıklı Şehirler, Sağlık Geliştirme ve İyi Olma Hâli Bölge Danışmanı Kira Fortune, “Bu toplantının zamanı ve yeri çok uygun oldu. Bursa’da yaptığımız toplantıdan sonra o taahhütleri tekrar gündeme aldık. COP’un yerelleştirilmesi, öncelik verilen konulardan bir tanesi. İzmir’in özellikle örnek bir şehir olarak liderliği aldığını görüyoruz. Geçen yıl Bakü’de Cemil Tugay ile COP’ta yerelleşmenin ne kadar önemli olduğunu konuştuk. İzmir’de çok önemli adımlar atılıyor” ifadelerini kullandı.  

Arıkan: Kentlerin bu kadar güçlü olması, hepimizin elini güçlendiriyor
Toplantıya çevrimiçi bağlantıyla katılan Yerel Yönetimler (ICLEI) Küresel Savunuculuk Direktörü Yunus Arıkan, “COP İzmir girişimi konusunda Başkan Cemil Tugay’ı ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni tebrik ediyorum. İzmir ve Muğla’yı, Türkiye’den iki kentimizi burada görmek gurur vericiydi. Bildiğiniz gibi iklim değişikliği yepyeni bir aşamaya geçti. Sadece Çevre Bakanlığı’nı değil, toplumun tüm aktörlerini kapsayan bir çerçeveye girdi. Yerel toplulukların mahalle bazında bir araya gelmeleri, yapılan çalışmaların ulusal hedeflere katkı sağlaması önemli. Bu tip toplantılar halkı iklim konusunda duyarlı hale getiriyor. COP İzmir, tekrar iklim duyarlılığına katkı sağladı. Yeni eylem planlarında, sağlıklı kentler daha da ön plana çıkacak. Bu süreçte İzmir yine öncülüğü kimseye bırakmadı.  Hep birlikte sağlıklı kentler için elimizden geleni yapacağız. Kentlerin bu kadar güçlü olması, hepimizin elini güçlendiriyor” şeklinde konuştu.  

35 maddelik COP İzmir Deklarasyonu açıklandı 
Açılış konuşmalarının ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi, Muğla Büyükşehir Belediyesi ve Manisa Büyükşehir Belediyesi yetkilileri yürütülen çalışmalar hakkında sunum yaptı. İzmir Büyükşehir Belediyesi çalıştaylar sonunda hazırlanan 35 maddelik COP İzmir İklim Deklarasyonu’nu açıkladı. Deklarasyonun “İklim Krizi Karşısında Gıda Güvenliği ve Erişimi”  teması altında, İzmir’de yerel yönetimler öncülüğünde “Kent Gıda Konseyi” kurulması, İzmir Kentsel Gıda Strateji Belgesi’nin hazırlanması, uluslararası deneyimlerden faydalanmak ve iş birliklerini artırmak amacıyla Milano Kentsel Gıda Politikası Paktı’na (MUFPP) üye olunması, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından İklim Yurttaş Meclisi modelinin hayata geçirilmesi, kentsel gıda üretimi ve mahalle bostanlarının teşvik edilmesi, tarım ürünlerinin katma değerinin artırılması ve markalaştırılması, yerel ve coğrafi işaretli ürünlerin etkin tanıtımının yapılması, hayvancılık sektörünün çevresel etkilerinin azaltılması ve sürdürülebilir hayvancılık uygulamalarının teşvik edilmesi, kompost üretimi ile gıda atıklarında geri dönüşümün sağlanması, suyun müşterek olduğu ilkesi çerçevesinde yağmur suyu hasadı ve yüzey suyu yönlendirme sistemleri gibi uygulamaların hayata geçirilmesi ve suyun kirlenmesini önlemek için su kaynaklarının korunması ve izlenmesi,  yerel yönetimlerin, üniversiteler, kooperatifler ve benzeri ile çoklu iş birliği modelleri geliştirerek, üreticilere yönelik eğitim ve kapasite geliştirme programları başlatması, gıda lojistiği için bölgesel dağıtım merkezleri kurulması; soğuk zincir altyapılarının geliştirilerek gıda kayıplarının ve karbon ayak izinin azaltılması, iklim finansmanı, tarım finansmanı ve yatırım destek mekanizmalarının geliştirilmesi, yerel üreticiye destek veren, güvenilir, sağlıklı ve ekonomik gıda tedarikine odaklanan perakende satış modellerinin desteklenmesi talepleri yer aldı. 

İzmir’in Enerjide Yeşil Dönüşüm Fırsatları
“İzmir’in Enerjide Yeşil Dönüşüm Fırsatları” başlığı altında; AB Şehirleri Misyonu Programı (EU Cities Mission Programme) İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu’nun karbon emisyonlarının azaltılmasını öngören küresel net-sıfır hedefi doğrultusunda, İzmir’in 2030 yılına kadar iklim-nötr şehir olması, kent içi ulaşımın çevresel etkilerinin azaltılması; güvenli, temiz, erişilebilir ve sürdürülebilir kentsel hareketliliğin sağlanması, yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması ve enerji verimliliğinin artırılması, su, enerji ve atık yönetim altyapılarının entegre ve sürdürülebilir hale getirilmesi, mevcut yapı stokunu enerji verimliliği, yeşil alan düzenlemeleri ve iklim adaptasyonu açısından yeniden değerlendiren kapsamlı bir kentsel dönüşüm sürecinin, tarımda yeşil dönüşüm ve akıllı tarım uygulamalarının geliştirilmesi, yeşil dönüşümde katılımcı yönetişim ve toplumsal kapsayıcılığın sağlanması, İzmir’in yeşil dönüşümünü desteklemek için yeni iş birliği ve finansman modelleri geliştirilmesi, sanayide yeşil dönüşümün; atık geri dönüşümünün ve yeşil/temiz enerji kullanımının yaygınlaşması talepleri yer aldı. 

İklim Krizine Dirençli Kentler ve Topluluklar
 “İklim Krizine Dirençli Kentler ve Topluluklar” başlığı altında; yeşil altyapı uygulamaları ve doğa-temelli çözümler ile kentte biyolojik çeşitliliğin korunması, kentte termal konforun iyileştirilmesi, iklim değişikliği kaynaklı afetlerin etkin yönetimi ve kentsel dirençliliğin artırılması, kentte iklim adaletinin sağlanması, iklim değişikliği azaltım ve uyum süreçlerinde kurumlar arası koordinasyon mekanizmalarının güçlendirilmesi, deniz seviyesi artışı ve tuzlanmaya karşı su kaynaklarının ve havzaların entegre yönetimi maddeleri öne çıktı. 
“İzmir’in Geleceği: Yeşil Kuşaklar” başlığı altında, İzmir’in doğal su yollarını ve yeşil ağlarını birbirine bağlayan entegre bir yeşil kuşak sisteminin oluşturulması,  mavi-yeşil altyapı sistemlerinin haritalanması ve izlenmesi için dijital bir arayüz oluşturulması, mahalle ölçeğinde mavi-yeşil altyapı sistemlerinin tasarlanması, kent ölçeğinde mavi-yeşil altyapı sistemlerinin tasarlanması, kentin karbon emilim kapasitesinin artırılması, tarım alanları ve kırsal dokunun kentsel saçaklanma etkilerinden korunması, doğa dostu ve alternatif turizm türlerinin teşvik edilerek kırsal kalkınmanın desteklenmesi başlıkları yer aldı. 

Kentlerde İklim Adaletinin Sağlanması
“İklim Krizine Dirençli Kentler ve Topluluklar” başlığı altında ise; yeşil altyapı uygulamaları ve doğa-temelli çözümler ile kentte biyolojik çeşitliliğin korunması, kentte termal konforun iyileştirilmesi, iklim değişikliği kaynaklı afetlerin etkin yönetimini ve kentsel dirençliliğin artırılması, kentte iklim adaletinin sağlanmasını, iklim değişikliği azaltım ve uyum süreçlerinde kurumlar arası koordinasyon mekanizmalarının güçlendirilmesi, deniz seviyesi artışı ve tuzlanmaya karşı su kaynaklarının ve havzaların entegre yönetimi talepleri yer aldı. 

224 kişi katıldı
Toplam dört temada gerçekleştirilen etkinliklere yerel yönetimler, STK’lar, kooperatifler, üniversiteler, meslek örgütleri, kent konseyleri, özel sektör katılımcıları, belediye iştirakleri ve vakıflardan temsilciler katıldı. Etkinliklere katılan taraflardan toplanan görüş ve öneriler ışığında söz konusu temalarda 35 maddelik COP İzmir İklim Deklarasyonu ve bu amaçlara uygun aktiviteleri tarifleyen 256 maddelik COP İzmir Eylem Planı hazırlandı.  İzmir, iklim krizine karşı yerelde somut, uygulanabilir eylem planları geliştirmeyi ve kasım ayında Brezilya’nın Belém kentinde gerçekleşecek COP30 İklim Zirvesi sürecine bu deneyimleri aktarmayı hedefliyor. Hazırlanan deklarasyon ve eylem planına https://www.skb.gov.tr/kategori/yayinlar internet sitesi üzerindeki yayınlar bölümünden ulaşılabilecek.